Psotnik u Doroty Gellner. Wywiad z Damą Orderu Uśmiechu

Na warszawskim Mokotowie, otoczona niezwykłymi przedmiotami z długą historią, mieszka wybitna polska poetka tworząca dla dzieci, Dorota Gellner. Dama Orderu Uśmiechu, autorka ponad stu książek i przeszło dwustu tekstów piosenek, osoba, której wkład w polską kulturę dla dzieci jest nie do przecenienia. Bo któż z nas nie nucił „Zuzia, lalka nieduża”, „A ja rosnę i rosnę” czy „Ogórek zielony ma garniturek…”.

Psotnik: Jak wygląda codzienność poetki?

Dorota Gellner: Mam dwa światy. W jednym muszę się absolutnie zdyscyplinować, nie mogę się spóźniać i muszę wykonywać polecenia służbowe. Drugi jest zupełnie inny, ale oba się łączą.

Czy to znaczy, że oprócz pisania, pracuje Pani na etacie?

Tak. Od 35 lat jestem bibliotekarką w Głównej Bibliotece Lekarskiej w Warszawie. Zajmuję się tam przede wszystkim medycznymi czasopismami.

Od 35 lat? Czy to była Pani pierwsza praca?

Jestem na ogół bardzo wierna wszystkiemu. Mnie się nic nie nudzi. Od skończenia szkoły, Policealnego Studium Informacji, Archiwistyki i Księgarstwa, to była moja pierwsza praca i mam nadzieję, że nie będę musiała jej zmienić.

Jak Pani godzi pracę w bibliotece z pisaniem?

Cóż… Niedawno doszłam do wniosku, że najwyraźniej jestem pracowita.

Codziennie o 6 rano wstaję do pracy, chodzę na dyżury, a oprócz tego muszę zmieścić tę całą resztę. Ale jakoś to upycham.

A jak koleżanki i koledzy z pracy podchodzą do Pani działalności artystycznej?

W pracy zawsze bardzo mnie wspierano, w bibliotece wszyscy cenią i szanują mój bajkowy świat, więc jest dobrze.

A co było pierwsze? Praca w bibliotece czy pisanie?

Zaczęłam pisać, jeszcze zanim zaczęłam pracować zawodowo. Właściwie to śmieszne wierszyki pisałam już jako dziecko… Straszyłam nimi mamę, podrzucając jej w zabawie pod poduszkę różne upiorne tekściki.

Pani mama, Danuta Gellnerowa też pisała wiersze, była poetką. Wydawnictwo Bajka wydało niedawno zbiór jej wierszy zatytułowany „Cukrowe miasteczko”. Czy to mama miała wpływ na Pani wybór drogi życiowej?

Tak, to dzięki mamie się odważyłam, ona mnie namawiała, żebym spróbowała. Mama nie miała możliwości w pełni poświęcić się twórczości, zajmowała się przede wszystkim mną i od dziecka uczyła mnie rymowania i pisania wierszy.

Pamięta pani to?

Nie bardzo, ale moja ciocia Jadwiga pamięta doskonale. Po latach spotkałam też moją starszą koleżankę Jadzię, z którą przyjaźniłam się w dzieciństwie i ona wspominała, że gdy przychodziła do nas, to moja mama bawiła się z nami w rymowanki i uczyła nas układać wierszyki. Ale tylko ja się nauczyłam.

A Pani tata… jaki był? Też miał artystyczną duszę?

Mój tata był bardzo wrażliwy na piękno, kochał fotografię i robił zdjęcia jeszcze przed wojną, był fotografem z zamiłowania, a gdy przeszedł na emeryturę, to został członkiem Warszawskiego Towarzystwa Fotograficznego, miał swoje wystawy. Oboje rodzice poświęcali mi bardzo dużo czasu i uwagi…

Jest Pani jedynaczką?

Jestem trzecim dzieckiem. Dwoje dzieci moi rodzice stracili zanim się urodziłam. Niestety nie znałam mojego rodzeństwa.

Czy wychowała się Pani w Warszawie?

Urodziłam się z Warszawie, ale pierwsze trzy lata życia spędziłam w Konstancinie, gdzie mieszkaliśmy w pięknej starej willi Gryf. Tam mieścił się Państwowy Dom Dziecka, którego mój tata był kierownikiem. Ta willa stoi do tej pory i z wielkim sentymentem ją mijam, gdy wychodzę na spacer z Domu Pracy Twórczej ZAiKS-u, gdzie od niedawna uwielbiam spędzać wakacje.

Co szczególnie Pani pamięta z dzieciństwa?

Byłam grzecznym i nieco chorowitym dzieckiem, ale nie marudziłam, gdy musiałam poleżeć w łóżku, ponieważ na tym łóżku było wszystko – moje ukochane gry „Grzybobranie” i „Skaczące czapeczki”, no i przede wszystkim mnóstwo książek. Niektóre rozkładane – trójwymiarowe. Ja tam sobie układałam laleczki, takie z papieru, które mama mi wycinała. Były też takie gotowe do kupienia z ubraniami na szeleczkach, były wycinane z czasopisma „Miś”, ale też mama sama mi robiła lalki i ubranka dla nich. Każda miała swoje imię. Mam do dziś zachowane całe pudełko tych laleczek, oklejone ilustracjami ze „Świerszczyków”.

Jakim była Pani dzieckiem?

Bardzo wrażliwym, spokojnym, nigdy się nie nudziłam, zawsze miałam masę swoich zajęć, ale nade wszystko byłam dzieckiem nieśmiałym…  to zakrawa wręcz na cud, że ja teraz w ogóle mogę jeździć na spotkania autorskie, występować przed ludźmi, to przez bardzo długi czas były dla mnie rzeczy nierealne.

Tak bardzo bała się Pani wystąpień?

Bałam się już w liceum, a pod koniec szkoły pomaturalnej nauczycielom odpowiadałam jedynie na piśmie.

I nauczyciele to tolerowali?

Na szczęście tak, bo ja nie byłam w stanie odpowiadać przed grupą.

To jak zdecydowała się Pani na organizowanie spotkań autorskich, przecież bardzo dużo Pani jeździ po całym kraju!

Cud nastąpił… Najpierw na spotkania jeździłam z mamą, która zawsze pomagała mi w trudnych momentach, mówiła za mnie, gdy ja nie byłam w stanie. Gdy mamy zabrakło, to myślałam, że już się wszystko skończyło, że już nigdy nie zrobię spotkania z czytelnikami.

Ale się jednak udało…

Nie miałam wyjścia, mogłam tylko zrezygnować ze wszystkiego. Wtedy bardzo wsparła mnie pani Ania Mokrzycka, dyrektor biblioteki w Piasecznie, w której odbyło się moje pierwsze spotkanie bez mamy. Obiecała, że w razie czego mi pomoże.

A teraz? Czy nadal tak się Pani denerwuje?

Pomału po prostu się przyzwyczaiłam, a teraz gdy tylko zobaczę jakąś scenę, to zaraz chcę na nią wskoczyć. Mówię o tym, żeby mój „przypadek” dał nadzieję osobom, które sobie nie radzą. Nie ma rzeczy niemożliwych, kryją się w nas siły, o których często nie mamy pojęcia.

W każdym razie matura ustna była dla mnie koszmarem. Dlatego nie odważyłam się nawet myśleć o egzaminach na studia.  To było dla mnie niewyobrażalne.

A o jakich studiach Pani marzyła?

Chciałam studiować medycynę. Gdy byłam w liceum i planowałam zostać lekarką, pracowałam przez miesiąc w szpitalu jako salowa, zlecali mi tam różne prace – suszenie zdjęć rentgenowskich, mycie probówek. Najbardziej jednak podobało mi się bieganie w białym fartuszku.  To było wtedy dla mnie takie romantyczne.

Ostatecznie zrezygnowałam z medycyny i teraz wystarczy mi biblioteka lekarska, czytam sobie, co mnie interesuje. No i napisałam książkę „Sanatorum”.

Czyli Pani pisanie rozpoczęło się po maturze, w studium?

Tak, wszystko zaczęło się od debiutu na łamach „Świerszczyka”. Później współpracowałam z „Misiem”, „Płomyczkiem”, ale tak naprawdę skrzydła pozwolił mi rozwinąć „Pentliczek”, bo wcześniej ciągle mnie w redakcjach dyscyplinowano i trzeba było ściśle trzymać się podawanych tematów, natomiast „Pentliczek” pozwolił mi „zaszaleć” z fantazją i tam ostatecznie ukształtował się mój własny styl.

Jest ktoś jeszcze, oprócz rodziców, kto miał szczególny wpływ na Pani twórczość?

Wiele zawdzięczam pani Danucie Wawiłow. Kiedyś recenzowała tomik moich wierszy i napisała, że wszystko w porządku, ale żebym przestała się bać humoru. Dostrzegła we mnie potencjał humorystyczny i zasugerowała, żebym spróbowała pisać takie bardziej szalone teksty i teraz czuję się w nich wyśmienicie.

Kiedy najlepiej się Pani pisze?

Najcudowniej, gdy mogę zamknąć się w domu na kilka dni, mieć ciszę, spokój i duże zapasy zrobionego jedzenia, żebym nie musiała się odrywać. Najlepiej jakby mi ktoś przynosił potrawy, stawiał na stół i się przy tym nie odzywał.

Czy to prawda, że nie używa Pani do pisania komputera?

Tak! Piszę na maszynie do pisania, bo po pierwsze – lubię przepisywać utwory wielokrotnie, łatwiej mi wtedy robić poprawki, po drugie – uderzanie w klawisze zastępuje mi grę na pianinie.

Czy praca nad tekstem piosenki wygląda tak samo,  jak praca nad pisaniem książki?

Niezupełnie, ale praca nad piosenkami sprawia mi jeszcze więcej radości, bo do tekstu dochodzi muzyka i to jest podwójny urok. Współpracowałam z różnymi kompozytorami, nie mniej od ponad 30 lat pozostaję wierna panu Adamowi Skorupce. To wybitny kompozytor, aranżer i basista jazzowy. My się już tak dobrze znamy, że pracujemy wspólnie nawet przez telefon. Oczywiście przy instrumencie też. Niekiedy całymi godzinami.

A z ilustratorami?

Takiej współpracy z ilustratorami nie ma. Na szczęście wydawcy wybierają mi bardzo dobrych ilustratorów i jestem zadowolona z tego, jak wyglądają moje książki.

Z czego Pani czerpie inspiracje?

Z obserwacji. Jestem dość uważnym obserwatorem i wszystko traktuję z przymrużeniem oka. Od razu widzę różne śmieszności, które potem opisuję.

Rozglądając się po Pani mieszkaniu, można się domyślić, że lubi Pani stare przedmioty z historią…

Tak, od dziecka kolekcjonuję starocie, a teraz interesuję się też genealogią. W zeszłym roku zajęłam się historią mojej rodziny i odkryłam, że siostra mojego dziadka, Kazimiera, przed wojną wyszła za mąż za pana Kazimierza Hołubiczko. Mieszkali w Przemyślu i mieli wytwórnię wag stołowych. Gdy się o tym dowiedziałam, to strasznie chciałam mieć taką wagę rodzinną z ich przedwojennej fabryki. Zaczęłam docierać do informacji poprzez różnych kolekcjonerów wag i wreszcie moja kuzynka kupiła mi na starociach ich sygnowaną wagę z 1938 roku.